Kategorija: Tehnologija

Uprkos tome što se Zemlja kreće oko Sunca brzinom od 107.826 kilometara na sat i obavlja potpunu rotaciju jednom svakih 24 sata, mnogi se pitaju zašto ne osjećamo kako se Zemlja vrti, piše avaz.

Glatka rotacija

Kada se nalazimo na vrtuljku u zabavnom parku, osjet je neizbježan – osjećamo se kao da smo izbačeni prema van, a jedino što možemo učiniti jest čvrsto se držati. S obzirom na to da se naša planeta okreće znatno brže od bilo kojeg vrtuljka, postavlja se pitanje zašto ne osjećamo potrebu da se držimo “za život drag”.

Kako to da rotacija Zemlje nije nešto što možemo osjetiti? Postoje dva ključna razloga za to, objašnjava Live Science. Prvi je taj da je Zemljina rotacija izuzetno glatka.

– Ako se vozite automobilom konstantnom brzinom na autocesti, i ako zatvorite oči te ignorirate buku ceste, osjećali biste se kao da ste mirni – objašnjava Stefani Dep (Stephanie Deppe), astronomkinja i stručnjakinja za sadržaj Vera C. Rubin Opservatorija u Čileu. Ako bi automobil stalno kočio, bili biste svjesni da ste u pokretu. Međutim, budući da se vozilo kreće konstantnom brzinom, stječe se osjećaj nepomičnosti. Drugim riječima, “svjesni smo da ne postoji nešto što bi se moglo nazvati apsolutnim kretanjem. Važno je samo relativno kretanje”, naglašava Greg Gbur, profesor fizike i optičkih nauka na Univerzitetu Sjeverne Karoline u Šarlotu.

– Pioniri poput Njutna (Newton) i Galilea već su istaknuli ovaj koncept – dodaje.

– Galileo je poznat po postavljanju misaonog eksperimenta u kojem se nalazite u unutrašnjosti broda. Bez obzira na to plovi li brod mirnim vodama ili je usidren u luci, prema zakonima fizike, ne biste osjetili nikakvu razliku.

Baš kao što se prilikom vožnje automobilom ili boravka na brodu cijeli naš okoliš kreće zajedno s nama, tako i sve na Zemlji putuje zajedno s planetom. Ako otvorite prozor automobila dok se vozite autocestom, osjetit ćete udar vjetra jer vas automobil “baca” u milione molekula zraka. Međutim, unutar automobila, sa zatvorenim prozorom, zrak se kreće zajedno s vama, stoga ne osjećate vjetar.
Atmosfera naše planete se kreće

Slično tome, atmosfera naše planete se kreće jednako brzo kao i mi – relativno gledano, ona je nepomična u odnosu na nas. Drugi razlog zbog kojeg ne osjećamo rotaciju Zemlje je gravitacija.

– Silina gravitacije koja nas privlači prema Zemlji neuporedivo je jača od sile koja bi nas inače izbacivala prema van – pojašnjava Dep.

Osjećaj koji doživljavamo kada nas vrtuljak izbacuje prema van ili kada automobil izvodi brze okrete naziva se centripetalna sila.

– Radi se o inerciji – pojašnjava Gbur.

– Vaše tijelo prirodno nastoji nastaviti kretati se ravno. Međutim, kada ste u automobilu, automobil vas prisiljava na promjenu smjera, uvlačeći vas u kružni pokret.

Zemljina rotacija izaziva izbacivanje svega prema van na sličan način, no sila koja sve zadržava čvrsto na tlu nadjačava ovu tendenciju izbacivanja.
Najbrže kretanje

– Ubrzanje gravitacije na površini Zemlje iznosi oko 9,8 m/s², dok je smanjenje tog ubrzanja usljed rotacije Zemlje na ekvatoru, gdje je kretanje najbrže, približno 0,03 m/s². Iako je to mjerljivo, u poređenju s onim što osjećamo zbog same gravitacije, ta razlika je zanemariva, stoga je ne primjećujemo – zaključuje Gbur, piše avaz.

Prvi dokaz je kružna sjenka koju Zemlja baca na Mjesec prilikom njegovog pomračenja (kada se Zemlja nalazi između Mjeseca i Sunca), a drugi je dokaz o pomjeranju i povećavanju horizonta s visinom.

Grčki astronom Eudoks još u prvoj polovini petog vijeka prije nove ere iznio je kao dokaz za Zemljin loptasti oblik promjene u položaju sazviježđa na nebu, iznad horizonta, prilikom putovanja u pravcu sjever–jug i obrnuto, prenosi “Politikin magazin”.

Koristeći modele i pređašnje podatke, stručnjaci su razvili sistem ranog upozorenja o slomu Atlantske meridijalne cirkulacije, ogromnog sistema okeanskih struja ključnih u održanju globalne klime, pišu nezavisne.

Otkrili su da je cirkulacija na putu burne promjene, koja se nije desila više od 10.000 godina i mogla bi da ima užasne posljedice po veliki dio svijeta.

Atlantska meridijalna cirkulacija, koja obuhvata Golfsku i druge snažne struje, svojevrsna je morska pokretna traka koja sa sobom nosi toplotu, ugljenik i hranjive sastojke iz tropskih predjela ka arktičkom krugu, gdje se hladi i tone u dubinu okeana.

Ovo strujanje pomaže distribuciji energije širom planete i na neki način modulira ljudski izazvano globalno zagrevanje.

Ali taj sistem se sada sve brže raspada, najviše zbog ubrzanog topljenja Grenlandskih glečera i arktičke ledene ploče što dovodi do ulivanja ogromnih količina svježe slatke vode u more koja sprečava tonjenje slanije, toplije vode sa juga.

Cirkulacija je od 1950-ih oslabila za 15 odsto i na najslabijem je nivou u proteklih hiljadu godina.

Do sada, međutim, nije bilo konsenzusa o tome koliko je tačka sloma blizu. Prema jednog prošlogodišnjoj studiji do toga će doći između 2025. i 2095. godine, a britanska meteorološka služba navodi da su “velike, rapidne promene cirkulacije malo vjerovatne u 21. vijeku”.
Kolaps za manje od 100 godina

U novoj studiji, objavljenoj u časopisu Sajens advansis (Science Advances), tražili su znakove u nivou saliniteta na južnom delu Atlantskog okeana, između Kejptauna i Buenos Ajresa.

Simulirajući promene tokom perioda od proteklih 2.000 godina na modelu globalne klime, otkrili su da sporo slabljenje može da dovede do iznenadnog kolapsa u manje od 100 godina i to sa katastrofalnim posledicama.

Zaključak istraživanje je da rezultati daju “jasan odgovor” o tome da li je iznenadna promjena moguća.

“Ovo su loše vesti za klimatski sistem i čovečanstvo jer je smo sve do sada smatrali da je tačka bez povratka teoretski koncept”, navodi se u studiji, prenosi RTS.

Posledice bi bile ogromne. Nivo Atlantskog okeana bi porastao za metar u nekim područjima, što bi poplavilo mnoge gradove. Vlažne i sušne sezone Amazonije bi zamijenile mjesta i potencijalno gurnula taj već narušeni ekosistem preko njegove tačke pucanja.

Temperature širom svijeta bi se nekontrolisano mijenjale, a južna hemisfera bi postala još toplija. Sa druge strane, Evropa bi se “ohladila” i imala mnogo manje padavina.

Dok ove godine od Applea očekujemo samo seriju iPhone 16, sljedeće godine kompanija bi mogla predstaviti i jeftiniji model svojih telefona, piše avaz.

Snažan hardver

Apple je nekoliko puta mijenjao mišljenje o svojim telefonima iz serije SE. Riječ je o najjeftinijim modelima iPhonea koji donose određeni kompromis jer, iako telefoni dolaze sa snažnim hardverom, u odnosu na skuplje modele imaju stariji dizajn, mali ekran, lošije kamere itd.

Iako se jedno vrijeme činilo kako bi u potpunosti mogli odustati od prodaje ovakvih telefona, čini se kako Apple ipak priprema četvrtu generaciju iPhonea SE, a šta možemo očekivati od tog uređaja.

Naravno, nije riječ o službenim informacijama, već o glasinama koje dolaze od osoba upoznatih s planovima kompanije, a prema tim planovima, iPhone SE 4 u prodaji bi se trebao pojaviti tokom sljedeće godine, a dizajnom će biti sličan nadolazećem modelu iPhone 16, pri čemu treba naglasiti kako je ostalo još dosta vremena do njegova predstavljanja tako da bi Apple tokom sljedećih mjeseci mogao nešto promijeniti oko njegova dizajna i opcija.

Ono što možemo očekivati jest uređaj s dijagonalom ekrana od 6,1 inč, a zanimljivo je da bi, kao i na skupljim modelima, i ovaj uređaj trebao dobiti opciju Dynamic Island. Kao i na dosadašnjim modelima iz jeftinije Appleove serije, i SE4 trebao bi imati samo jednu kameru sa stražnje strane.

S obzirom na to da su svi raniji modeli jeftinijeg iPhonea imali napredan hardver, odnosno kada su predstavljeni pokretale su ih posljednje generacije Appleovih čipova, isto možemo očekivati i za SE4. Njega bi, dakle, trebao pokretati ili čip s iPhonea 15 Pro – riječ je o A17 Pro čipu ili nadolazeći čipset A18 Bionic koji će biti ugrađen u modele iPhone 16 i 16 Plus.

Appleov 5G modem

Krajem prošle godine o Appleovim planovima pisao je i poznati analitičar Ming-Chi Kuo koji je tada rekao da bi novi model iz serije SE trebao biti baziran ili na iPhoneu 14 ili na 16 te da će imati OLED ekran i Appleov 5G modem. Ovaj modem trebao bi se prvi put pojaviti upravo na ovom telefonu, a Apple je navodno ranije imao velikih problema s njegovim razvojem, no čini se kako su ti problemi sada ipak riješeni, piše Zimo.

VAŠINGTON – Američki Stejt department ponudio je nagradu od 10 miliona dolara za informacije koje bi dovele do identifikacije ili lociranja ključnih članova ransomware bande Hive.

Prije skoro tačno godinu dana, nakon operacije koja je trajala sedam mjeseci, FBI je u saradnji sa Evropolom, njemačkim i holandskim vlastima, preuzeo kontrolu nad serverima i veb sajtovima grupe i tako prekinuo njene napade.

Stejt department saopštio da pored 10 miliona dolara za informacije o onima koji imaju rukovodeće pozicije u bandi, nudi i 5 miliona dolara “za informacije koje bi dovele do hapšenja i/ili osude bilo kog pojedinca u bilo kojoj zemlji koji je učestvovao ili pokušao da učestvuje u aktivnosti Hive ransomwarea”.

Nagrade se nude kroz Program za transnacionalni organizovani kriminal Stejt departmenta (TOCRP), koji je i ranije nudio nagrade za članove drugih ransomware bandi.

U decembru je u Parizu uhapšen ruski državljanin zbog sumnje da je posjedovao hiljade dolara ukradenih od francuskih žrtava ransomwarea Hive. Osumnjičeni je bio “bankar” Hive podružnicama, pomažući im da upravljaju ukradenim sredstvima.

Od kad se pojavila u junu 2021., grupa je napala 1.500 žrtava u više od 80 zemalja a tokom pandemije COVID-19, napadala je i škole i bolnice.

Grupa je zaradila najmanje 100 miliona dolara u prvoj godini rada.

FBI kaže da su obezbijeđivanjem ključeva za dešifrovanje za više od 1.300 žrtava uspjeli da spriječe da zaradi još najmanje 130 miliona dolara od plaćanja otkupa.

Kompanija Chainalysis je u izveštaju koji je objavljen ove nedjelje iznijela procjenu da je akcija protiv Hivea imala veće efekte od ušteđenih 130 miliona dolara.

“Ukupne praćene isplate ransomwarea za 2022. iznose samo 567 miliona dolara, što ukazuje da su isplate otkupnine spriječene infiltracijom Hivea značajno izmijenile pejzaž ransomwarea u cjelini prošle godine”, rekao je Chainalysis.

Chainalysis je rekao da vjeruje da je gašenje Hivea “možda spriječilo isplatu najmanje 210,4 miliona dolara” koliko bi platile žrtve novih napada.B92/Informacija.rs

Objava Amerika nudi 10 miliona dolara za informacije o članovima ransomware bande prenijeta sa portala Capital.ba – Informacija je capital.

DOVER – Američka neurotehnološka kompanija Neuralink milijardera Ilona Maska premestila je korporativno sedište iz savezne države Delaver u Nevadu, nakon što je sudija iz Delavera odbacio ugovor o isplati 55,8 milijardi dolara, koje je Mask, prema sporazumu iz 2018. godine, trebalo da dobije od svoje kompanije Tesla.

“Nikada nemojte da imate korporativno sedište u državi Delaver. Preporučujem Nevadu ili Teksas, ukoliko preferirate da akcionari odlučuju”, napisao je Mask na platformi X (Tviter).

Pravni eksperti kažu da većina korporacija uspostavljaju sedišta u Delaveru jer u toj državi zakoni favorizuju korporacije, prenosi AP.

“Delaver je prijateljski prema kompanijskom menadžmentu, ne prema akcionarima”, rekao je profesor za biznis i pravo na Univerzitetu Mičigen.

Krajem januara, kancelarka Delavera Ketlin Sejnt Džud Mekormik poništila je platni paket koji je Tesla uspostavio za Maska 2018. godine, presudivši da je proces bio “pogrešan” i da je cijena “nepravedna”.

U svojoj presudi, ona je paket nazvala “najvećom potencijalnom mogućnošću kompenzacije koja je ikada primećena na javnim tržištima u više redova veličine”.

Mekormik je utvrdila da odboru kompanije Tesla nedostaje nezavisnost od Maska.

Njegovi advokati su rekli da paket mora da ostane u prvobitnoj formi kako bi se Masku dao podsticaj da ne ode, što nije prihvaćeno kao argument na sudu.Euronews/Tanjug

Objava Mask preselio sjedište Neuralinka iz Delavera u Nevadu prenijeta sa portala Capital.ba – Informacija je capital.

Oni koji vole kafu sa šećerom obično su susretljivi i ljubazni. A ako ipak, primijetite da vi ili neko s kim se izašli pije čistu crnu kafu, možda bi trebalo da se zabrinete, piše krstarica.

Istraživači sa Univerziteta Inzbruk u Austriji nisu proučavali kafu, već su se usredsredili na stvari gorkog ukusa. Analiziralo se mogu li određeni ukusi biti pokazatelj antisocijalnih osobina ili ne.

Manjak empatije

Učesnici su ocjenjivali koliko uživaju u hrani i pićima na osnovu određenih ukusa, uključujući gorak ukus. Rezultati su zatim upoređeni s testovima ličnosti koji pokrivaju specifične osobine, kao što su agresija i manipulacija. Tako je potvrđena hipoteza da su preferencije gorkog ukusa povezane sa zlonamjernim osobinama, poput manjka empatije i ravnodušnosti.

To znači (ukoliko je tačno) da su ljudi koji uživaju u gorkim ukusima, ti koji su najvjerovatnije psihopate. Ljudi koji piju kafu sa šećerom ili mlijekom će najvjerovatnije pokazivati pozitivne karakteristike, uključujući saosećanje, kooperativnost i ljubaznost.

I premda su osobine ličnosti u odnosu na specifične preferencije ukusa već proučavane, ova je studija, kao što možete očekivati, donekle manjkava. Svoje podatke je dobila putem samoizvještavanja, a takve vrste studija često su nepouzdane. Uostalom, procijenite sami.

Vukovi koji žive u zoni Černobilja razvili su tokom godina otpornost na rak, pokazala je najnovija studija američkih istraživača.

Vukovi, koji su mutirali, razvili su genome otporne na rak koji bi mogli da budu ključni za pomoć ljudima u borbi protiv te smrtonosne bolesti, prenosi Njujork post.

Curenje radijacije

U studiji objavljenoj prošle sedmice naučnici s Prinstona su ustanovili da su divlje životinje uspjele da mutiraju i prežive visoke nivoe radijacije koja je zahvatila to područje nakon što je nuklearni reaktor u černobilskoj elektrani eksplodirao 1986. godine – što je postalo najgora nuklearna nesreća na svijetu u historiji.

Ljudi su napustili ovo područje nakon što je usljed eksplozije radijacija iscurila u okolinu koja je izazvala rak, a zona od 1.000 kvadratnih milja je ograđena da bi se spriječilo daljnje izlaganje ljudi zračenju. Međutim, divlje životinje koje su se vratile u ovu oblast – uključujući čopore vukova, nisu pod utjecajem hronične izloženosti radijaciji, piše Tanjug.

Evolucioni biolog i ekotoksikolog Kara Lav, zaposlena u laboratoriju Šejn Kempbel-Stejton na Univerzitetu Prinston, proučavala je kako su mutirani vukovi evoluirali da prežive radioaktivno okruženje još od 2014. godine, kada je ona s timom ušla u zonu isključenja u Černobilu.

Ekipa je životinjama stavila ogrlice sa GPS uređajem i opremljene dozimetrima zračenja, a često su im uzimali krv kako bi razumjeli njihov odgovor na zračenje. Te ogrlice su im pomogle da imaju uvid gdje se vukovi nalaze i koliko su izloženi radijaciji, a na osnovu njih su saznali da su vukovi izloženi 11,28 miligrama radijacije dnevno, što je više od šest puta više od zakonske granice sigurnosti za ljude.

Specifični genomi

Imuni sistem černobilskih vukova izgledao je drugačiji od ostalih – slično kao kod pacijenata oboljelih od raka koji prolaze kroz terapiju zračenjem, otkrili su istraživači. Otkriveni su i specifični genomi vukova koji su najvjerovatnije otporni na povećan rizik od raka.

Kako se navodi, ova najnovija studija bi mogla da bude ključna za ispitivanje kako bi mutacije gena kod ljudi mogle da povećaju šanse za preživljavanje raka.

Černobilski divlji psi – koji se smatraju potomcima kućnih ljubimaca bivših stanovnika – također mogu da imaju sličnu otpornost na rak iako nisu proučavani na isti način kao njihovi divlji rođaci.

Psi su bili odmah u tom području nakon katastrofe i bolje su se prilagodili od drugih vrsta – poput ptica koje su doživjele ekstremne genetske defekte kao rezultat toksičnog zračenja. Studija je pokazala da se vukovi bore protiv raka slično kao ljudi, međutim, istraživanje je prekinuto najprije zbog pandemije COVID-19, a zatim i zbog sukoba u Ukrajini.